Mokums

Heitje, waar komt dat dan vandaan?

Ger deed onderzoek naar de geheimtaal in de Amsterdamse Haven. Wist ik veel dat dat bestond. Maar Ger ging nog een stapje verder en ging ook op zoek naar naar benamingen van getallen, zoals die in de haven van Amsterdam door havenarbeiders werden gebruikt.

Voor de meesten zullen namen als 'Aas' en 'Kimmel' weinig zeggen, het zijn loodsen in de Amsterdamse Vlothaven. Vroeger was het bij oudere havenarbeiders haven gebruikelijk om in plaats van getallen namen te gebruiken voor de loodsen. Deels vloeide dit voort uit gevoel voor humor, anderzijds was het wel praktisch, omdat bij het uitspreken van getallen verwarring kon ontstaan (zoals bijvoorbeeld bij zeven en negen.)
Maar er is vaak ook een Hebreeuwse oorsprong. Omdat het opsommen van getallen vrij ééntonig en dus vervelend is, kwam men, mede door de welbekende Joodse humor, vaak tot originele vondsten.

Nummers worden woorden
Ger kwam bij zijn onderzoek tot 123 getallen die allemaal een bijnaam hebben en een betekenis, soms zelfs meerdere, om het makkelijk te maken. Die zette hij op een rij en stelde die ter beschikking aan Mokums waarvoor mijn hartelijke dank. Ik denk dat het een uniek documentje is geworden dat weer iets toevoegt aan de rijke historie van Amsterdam.

7
Het cijfer 7 staat voor 'Jood of Joop in de pot'.
beschrijving 1: Jood uit een oud gezelschapsspel, genaamd 'zevenrot'
beschrijving 2: 'Joop in de pot', afkomstig uit een spel met twee dobbelstenen (7 is pot)
beschrijving 3: 'Broodje klimop', op de 7e dag is het geld op, dus niets meer op brood

11
Kwak
Als verklaring hiervoor wordt gegeven, dat bij het spuwen op de grond door iemand die pruimt, de twee straaltjes het getal 11 vormen. Het gebruik van pruimtabak was vroeger gangbaar, omdat tijdens het werk roken verboden was.

13
Judas
beschrijving 1: De dertiende discipel aan het Heilig Avondmaal en die Jezes verraadde
beschrijving 2: 'Alle bazen', dat de havenarbeiders de bazen met 'ongeluk' vereenzelvigen, zal niemand verbazen

41
Op z'n elfendertigst
Op zijn dooie akkertje (30 een 11 = 41)

69
Kop en Staart of Kop en Kont
Behoeft verder geen uitleg, mogen wij aannemen

111 beschrijving 1: Vader, Zoon en Heilige Geest
beschrijving 1: Drie Smerissen


Wat ik een hele mooie vind is 50:
Halve meier
Dit woord stamt uit het Hebreeuws: meióh is honderd. In het Bargoens is hiervan 'meier' afgeleid, een halve meier is dus 50 gulden.

En deze kent iedereen wel: 25
Heitje
Het is de vijfde letter van het Hebreeuwse alfabet. Het verkleinwoord 'heitje' dient als benaming voor het oude vijfstuiver stuk en wordt zodoende 25. Je kent vast wel de uitdrukking 'heitje voor een karweitje'.

Bij getallen boven de 100 zegt men bijvoorbeeld ook wel Honderd met kwak (111) en Honderd met Judas (113). Ter verklaring van het ontstaan van de Amsterdamse haventaal ligt humor en het voorkomen van versprekingen en begaan van vergissingen voor de hand.

GEHEIMTAAL AMSTERDAMSE HAVEN
(Pdf 82 Kb)
Als je een aanvulling hetb op de lijst van Ger, graag! Mokums licht Ger dan in.

Een peuterwoordenlijst kun je downloaden: HIER

En alsof de geheimtaal in de haven nog niet genoeg is, de effectenhandel kan er ook wat van
Effectenhandelaren moeten snel kunnen reageren en communiceren maar soms lijkt het er toch wel erg sterk op dat de mannen van de beursvloer iets te verbergen hebben.
BEURSTAAL

Uitspraken die met HOUT te maken hebben.

Lees meer over hoe taal tot stand komt en wat het verschil is tussen tongval en dialect.
TAALVARIANTEN
DIALECTEN BINNEN AMSTERDAM
AMSTERDAMSE WOORDEN

Spel: Koehandel

Je begint het spel met geldkaarten, tijdens veilingen en onderhandse koop vergaar je je bezit. Je speelt het spel met 3-5 personen waarbij iedereen om beurten de veiligmeester is, aan de hand van zijn eigen kaarten beslist hij of er geveild gaat worden of er onderling mag worden gehandeld.

Wij dachten, dat is nog eens een leuk spel voor tijdens de kerstdagen. Als je bij Wikipedia zoekt op 'Koehandel' kom je een goede beschrijving van het spel tegen.

>>> KOEHANDEL