Lijn 3 brengt je naar De Otter
Amsterdammers weten minder van hun stad dan je zou denken, vraag maar eens waar de Zoutkeetsgracht
(link) is en waarom die zo heet en hoe je er komt? Maar goed, Jopie weet ook niet alles
en daarom schrijf ik ook alles op, zodat ik het terug kan vinden en jij je kennis van de stad kan bijspijkeren.
Als het op molens aankomt denk ik altijd aan de molen bij de Dappermarkt en die bij de Amstel. De een liet je links liggen als je naar de markt
ging en de ander rechts als je langs de Amstel ging fietsen. Me afvragen over het hoe en waarom is er eigenlijk nooit bij geweest. Ik denk dat
Nederlanders iets te nuchter zijn voor tradities.
En toch...ineens schoot een andere molen me te binnen. Als ik vroeger naar mijn opa en oma fietste kwam ik langs een molen, maar schiet mij
maar lek, ik had geen idee meer waar dat nou was. Maar ik heb hem gevonden.
Houtzaagmolen "De Otter" in Amsterdam
Er dreigt een zwarte wolk aan de horizon, zo'n beetje een van de oudste en laatste houtzaagmolens dreigt de strijd tegen de urbanisatie
te verliezen. Maar eerst wat geschiedenis.
De Otter is een houtzaagmolen aan de Kostverlorenvaart in Stadsdeel Westerpark en werd gebouwd in 1631. Het type 'paltrokmolen' waartoe De Otter
behoort kent in Nederland nog vijf van deze molens maar de oudste is De Otter. In 2006 stopte de laatste molenaar met zijn werk omdat de
wieken nog amper van hun plaats kwamen door het wegvallen van de wind door de vele hoogbouw in de nabije omgeving.
Anno 2012 verkeert de molen in een slechte staat, niet zo slecht dat verplaatsing en een nieuwe restauratie niet meer mogelijk is maar
belendende gebouwen zijn inmiddels zo slecht dat voor het behoudt van de molen gevreesd moet worden als Stadsdeel Westerpark niet over
de brug komt.
Wat jaartalletjes
1631
Oprichting van de 'Zaagmolencompagnie' de Otter was de eerste van twaalf molens die werden gebouwd.
1638
Ontbinding van de 'Zaagmolencompagnie'. De Otter wordt door Barend Willemsz Prins gekocht en later doorverkocht aan Adriaan Claesz die
op zijn beurt de molen doorverkoopt aan de gebroeders Gelepey. Vele eigenaren volgen.
1817
Gerrit van der Bijl koopt "De Otter". De molen staat nog steeds op het bedrijfsterrein van de firma die deze naam draagt.
1991
De eigenaren dragen De Otter over aan de 'Stichting Houtzaagmolen de Otter'
Tussen september 1994 tot september 1996
De stichting start de restauratie.
1998
Diverse nieuwbouwplannen worden door Stadsdeel Westerpark gepresenteerd maar ieder bezwaar ertegen wordt afgewezen. Enorme betonnen
kolossen verschijnen rondom de molen.
2006
Door de vele hoogbouw wordt de molen veel wind ontnomen en kan niet of nauwelijks meer draaien. In augustus van dit rampjaar dient de
laatste molenaar zijn onslag in. Er is geen werk meer voor molenaars op De Otter.
2006 - 2012
Zie onder
Westerpark is en blijft halsstarrig
Ondanks tal van adviezen mag de molen niet verplaatst worden naar Uitgeest, Stadsdeel Westerpark wil niet opdraaien voor (een deel) van
de kosten en wil de molen behouden voor het gebied.
De Amsterdamse Raad voor de Monumentenzorg (ARM) en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ) adviseerden om de molen te verplaatsen maar
toch verwerpt Stadsdeel Westerpark telkens de plannen. Al zou het stadsdeel niets bij hoeven dragen, dan nog weigeren zij mee te werken, er is
namelijk een vergunning nodig en zelfs die weigert Westerpark te verlenen.
De Raad van State dwong het stadsdeel opnieuw aan tafel te schuiven bij de eigenaar (Stichting Houtzaagmolen De Otter) maar dat leidde wederom
tot een patstelling. Er kwam onderzoek naar de draai-vaardigheid van de molen, nog voordat het rapport ter tafel lag liet het stadsdeel al
weten zich niets aan te zullen trekken van de uitkomst.
De broodnodige monumentenverklaring wilde Westerpark voor deze bijna 400 jaar oude molen niet geven. In 2011 oordeelde de rechter echter dat
die verklaring afgegeven
moest worden maar zoals wel vaker, de ambtenarij is eigenwijs en stapte nu zelf naar de Raad van State. Die
oordeelde in 2007 dat De Otter verplaatst mocht worden dus de Stichting zag het beroep dat door Westerpark werd aangetekend met vertrouwen
tegemoet.
Nieuwe domper, RvS draait
Eind 2011 deed de Raad van State uitspraak in het beroep, het stadsdeel werd in het ongelijk gesteld maar de eigenaar mag er niet van uitgaan
dat de vergunning beschouwt mag worden als zijnde afgegeven. Dus kon de stichting Houtzaagmolen De Otter opnieuw naar de Commissie
Bezwaar en Beroep van de gemeente Amsterdam waar men niet al te beste verwachtingen van had.
En dat bleek al snel bewaarheid, de Commissie stelde het stadsdeel in het gelijk door de vergunning te weigeren. Dat de molen door de bebouwing niet
meer kan draaien en dus verplaatst moet worden is een vaststaand feit dat door meerdere rechters en de RvS is onderschreven. Toch blijft de
Stichting volharden. Na jaren getouwtrek is de bodem van de kas bereikt en beraadt het zich op eventuele volgende stappen.
De vrees bestaat dat Stadsdeel Westerpark liever de Stichting kapot procedeert dan dat het meewerkt aan het behoudt van een historische
molen.
Helaas, alleen de buitenkant kun je nog bekijken
Ik zou haast zeggen, doe het snel want voor we het weten zakt deze molen door zijn hoeven, de Centrale Stad en Stadsdeel Westerpark zien graag
nieuwbouw en hebben weinig oog voor vier honderd jaar historie.
Neem lijn 3 (
link) en stap uit op de halte 'Hugo de Grootplein'. Loop naar
de Frederick Hendrikstraat, dat is richting het noorden.
Aan het eind ga je links de Gillis van Ledenberchstraat in, aan het eind zie je de molen.
Links
Geheugen van West
Molen De Otter moet blijven (actiesite)
Stichting Houtzaagmolen De Otter
Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad