Mokums

Beschermheilige: Sint Nicolaas

Ik heb je er eerder maar niet mee lastig gevallen, maar toen ik eens naar de Openbare Bibliotheek naast het Centraal Station (de OBA) ging zag ik de fraaie torens van de Sint-Nicolaaskerk overal bovenuit tornen, maar hoe dichterbij je komt, des te minder dit gebouw opvalt.
Ik vroeg me af waarom deze kerk eigenlijk heet zoals hij heet en is het (nog) wel een kerk?

De ontkerkelijking in Nederland betekent ook verlies aan erfgoed. Er worden veel kerken gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw maar ook worden er andere bestemmingen gegeven aan kerkgebouwen in Nederland. Dat is beter dan slopen. In Amsterdam weten we daar alles van, er zijn nogal wat kerken verdwenen, gelukkig worden er ook veel kerken behouden door een mix van religie, cultuur en commercie aan te bieden.
Goede voorbeelden zijn de Mozes op het Waterlooplein en de Posthoornkerk in de Haarlememrstraat. Een kerk die recentelijk meer erkenning kreeg als kerkelijk gebouw is de Sint Nicolaaskerk tegenover het Centraal Station, velen zullen deze plek beter kennen als de stopplaats van bussen naar Amsterdam Noord en steden die boven Amasterdam liggen.

Van kerk tot basiliek

We spreken sinds 8 december 2012 niet meer van kerk maar van een basiliek, een term die alleen gegeven wordt aan godshuizen die een bijzondere betekenis hebben voor de kerk in het algemeen, dat kan het aantal kerkgangers zijn maar ook het gebouw op zich. Ook een bijzondere gebeurtenis of andere omstandigheid kan reden zijn om verheffing van kerk tot basiliek te verlenen.
Het woord basiliek stamt uit de Griekse oudheid en betekent 'koning', een katholiek kerkgebouw dat zich basiliek mag noemen wordt dus gezien als een soort van grootheid binnen het bisdom. Nederland telt acht bisdommen en vormt daarmee de Nederlandse kerkprovincie. Een bisdom is dus een deelgebied binnen de Nederlandse Katholieke kerk. Aan het hoofd van de kerk staat de Paus, in Nederland de aartsbisschop met zeven bisschoppen die ieder weer hulpbisschoppen hebben.


Weetje 01
De Nicolaaskerk was de derde kerk in Amsterdam die zo heette, beide andere kerken bestaan ook nog! De Oude Kerk op de Wallen was de eerste, die werd tijdens de Alteratie van 1579 (link) Protestants. De tweede kennen we ook nog wel, dat was een van de schuilkerken toen de Katholieken niet openlijk hun geloof mochten beleiden: 'Ons Lieve Heer op Solder'.

Er is onder de basilieken ook onderscheid, er is één aartsbasiliek, drie grote basilieken (staan alle vier in Rome) en bijn 1.500 gewone basilieken waarvan 24 in Nederland. Om een vergelijking te maken met het streng Katholieke Italië, daar staan 500 basilieken. Officieel heette de Sint Nicolaaskerk de R.K. parochie van de H. Nicolaas, dat is nu 'Basiliek van de H. Nicolaas in Amsterdam' geworden.
De argumenten van Rome voor de verheffing van de Sint Nicolaaskerk tot basiliek is dat de kerk patroonheilige is van Amsterdam en het 'Mirakel van Amsterdam'. Het aantal kerkgangers en het gebouw op zich speelden dus geen rol bij de verheffing.
De verheffing is tevens een erkenning voor de Katholieken die zich door de eeuwen heen in de stad hebben ingezet voor het geloof terwijl ze eeuwenlang niet voor hun geloof uit mochten komen en verbannen werden tot schuilkerken.

Maar het Katholieke geloof overleefde en kwam weer tot bloei. Niet dat de kerken het gemakkelijk hebben, schandalen en een verandering van de maatschappij en de plek die de mens zichzelf toedicht ten opzichte van anderen hebben de ontkerkelijking versneld. Toch zijn er kerken die altijd populair blijven en ook door buitenlanders graag bezocht worden. Een daarvan is nu dus een basiliek geworden; de Nicolaasbasiliek.

Patroonheilige van Amsterdam

In de volksmond wordt eerder van beschermheilige gesproken en de benaming 'heilige' zegt het al, het gaat in de meeste gevallen om iemand die heilig is verklaard zoals in dit geval Nicolaas. Nicolaas van Myra verrichtte wonderen, hij werd dertien eeuwen geleden al door de Amsterdammers vereerd, je kunt dus stellen dat hij vanaf het allereerste begin van Amsterdam als stad aanwezig is geweest.
Nicolaas is niet alleen beschermheilige van Amsterdam, maar ook van de kinderen. Het verhaal gaat dat hij drie vermoordde kinderen weer tot leven wekte. Op de Dam is een gevelsteen te vinden waarop dit tafereel staat afgebeeld.

Weetje 02
Nicolaas is tevens beschermheilige van de zee en dan is het ineens niet zo verwonderlijk meer dat Amsterdam Nicolaas al beschermheilige heeft, de stad was ooit de grootste haven ter wereld en dankte de titel 'rijkste stad van de wereld' aan de zeehandel. En inderdaad, deze Sint Nicolaas is de SINTERKLAAS die rond 18 november per boot uit Spanje aankomt en op 6 december ineens weer verdwenen is.

Weetje 03
In België wordt het Sinterklaasfeest ook gevierd, maar niet op 5 maar op 6 december. Daar wordt een totaal andere wending gegeven aan de geschiedenis dan zoals wij die kennen. Vast staat dat Nicolaas van Myra op 6 deecember stierf, de Belgen zeggen dat hij toen jarig was maar geen cadeau's kreeg maar gaf.

Mirakel van Amsterdam

Op 15 maart 1345 werd een priester ontboden bij een ernstig zieke man, hij kreeg de laatste heilige sacramenten (onder andere een hostie) maar moest overgeven, het braaksel werd in de stoof gegooid maar de hostie verbrandde niet. Hoewel de huidige Nicolaasbasiliek pas in 1887 werd gebouwd staat de kerk symbool voor de verering van wat zich eeuwen geleden afspeelde in de Kalverstraat.
De vrouw van de man haalde de hostie uit het vuur, daarbij brandde zij haar handen niet, wat op zich al opmerkelijk is. De wederom ontbonden priester nam de hostie mee naar de Nicolaaskerk, de volgende dag lag de hostie echter niet meer in de kerk maar trof de vrouw hem weer aan in haar huis. Dit herhaalde zich nogmaals.
Een wonder was geschied, de kerk erkende dit wonder, voor een derde keer werd de hostie naar de Nicolaaskerk gebracht met een groot gevolg achter de priester aan, deze precessie wordt nog altijd jaarlijks herdacht. Door mee te lopen zouden zonden vergeven worden.

Weetje 04
Overigens heeft Amsterdam niet het alleenrecht verworven op Nicolaas als beschermheilige, ook Broekhuizen (Horst aan de Maas), Dwingelo (in Drenthe), meer dan tien Friese plaatsjes en daarnaast nog zo'n twintig steden of dorpen elders in Nederland vertrouwen op Nicolaas van Myra.

De Nicolaasbasiliek en haar twee voorgangers danken hun naam dus aan Sint Nicolaas die beschermheilige van de zee is, Amsterdam lag aan de zee en dat is de reden dat de destijds gebouwde kerk (de huidige Oude Kerk) de naam Nicolaaskerk aannam. Veel steden die aan het water lagen hadden en hebben een Sint Nicolaaskerk.

Jan Blaaser

De Dam, die kan daveren, van rellen belust
Wordt gekust door voorzichtige klokken
De lamp van een lusthuis verschittert tot ster
Is de stad van zichzelf geschrokken

Amsterdam, Amsterdam, Amsterdam, Amsterdam

>>> ...lees verder over Jan Blaaser...

Geen Website? Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website. >>> KLIK HIER <<< Wat En Waar? De Jordaan Mokums Mataglap - knettergek Heuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef  >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjes Happy Ending niet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in