Mokums

Berlage

Hendrik Berlage is een van die Amsterdammers die eeuwige roem hebben, je hoeft maar even door de stad te lopen en je wordt herinnerd aan deze man. Hij werd geboren in 1856 en overleed op 78-jarige leeftijd in 1934, weinigen zullen hem dus nog levend hebben meegemaakt.

Stempel
Berlage drukte zeer nadrukkelijk zijn stempel op de stad. Niet alleen vanwege de hoeveelheid projecten waar hij bij betrokken was maar ook de manier waarop hij bouwde, al zijn projecten dragen zijn zeer herkenbare handtekening.

Als kind woonde Berlage in Amsterdam, zijn ouders verhuisden naar het oosten van het land waar hij de middelbare school doorliep maar toen hij afstudeerde wilde hij het liefst kunstenaar worden dus schreef hij zich in aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Dat werd geen succes waarop hij een opleiding tot architect in Zwitserland ging volgen.
Na zijn afstuderen in 1879 trok hij door Europa om in 1881 in dienst de treden bij een Amsterdams architectenbureau. In 1889 vestigde Berlage zich als zelfstandig architect in Amsterdam.
Berlage trouwde op 28 juli 1887 met Marie Bienfait waarmee drie dochters en een zoon kreeg. In 1914 verhuisde het gezin naar Den Haag.

Naam als architect
Naam ging Berlage pas maken rond 1894. In 1896 vroeg de gemeente Amsterdam hem zitting te nemen in een commissie die een nieuw beursgebouw moest gaan laten bouwen. Wethouder M.W.F. Treub benoemde hem als snel tot architect van 'de nieuwe Beurs in Amsterdam' maar pas na twee jaar gesteggel werd er dan eindelijk aan 'zijn' Beurs van Berlage begonnen dat in 1903 klaar kwam.
Overigens vonden maar weinig mensen het eindresultaat een succes omdat het zo uit de toon viel bij andere gebouwen in de buurt. Toch was dit opmerkelijke gebouw de opmaat tot meer opdrachten van overheidsinstellingen, maar ook van bedrijven en particulieren.

Plan Zuid
Zijn bekendste bijdrage, maar zeker niet zijn mooiste, is Plan Zuid. Na het succes van het beursgebouw en de goede samenwerking tussen Berlage en de gemeente vroeg men hem gelijk (1903) om voorstellen te doen om het gebied ten zuiden van de stad tussen de rivieren Schinkel en Amstel te ontwikkelen.
In 1904 presenteerde hij de plannen die volgens de gemeente veel te ver gingen waarop hij met nieuwe plannen kwam, echter, dat was tien jaar na zijn eerste voorstel.

Omdat de gemeente er nog eens drie jaar over deed om de plannen om te zetten in besluitvorming werd pas in 1917 de eerste steen gelegd. Na ruim acht jaar bouwen was er een heuse wijk ontstaan die onder andere bestond uit de Stadion-, Apollo- en Rivierenbuurt.
Berlage was socialist in hart en nieren, velen zeggen zelfs dat hij communist was. Hij lag goed bij het linkse stadsbestuur.

Berlage bleef belangrijk
Voor de ANDB (de Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkersbond) bouwde hij aan de latere Henri Polaklaan een gebouw dat thans het vakbondsmuseum wordt genoemd maar wat in werkelijkheid geen museum is. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, waarin Nederland neutraal bleef, liepen de opdrachten door de onzekere tijden terug. Hij trad in loondienst maar direct na de oorlog zette hij zijn zelfstandige bedrijf weer voort en niet zonder succes want in die periode bouwde hij onder andere het Mercatorplein en de Berlagebrug.

Zonder het te beseffen zette Berlage de eur open voor moderne bouwstijlen, de Amsterdamse School kon hierdoor zijn gang gaan hoewel hij niet achter de bouwstijl stond. Het is dus zeker niet zo dat de stijl van Berlage en die van de Amsterdsche School in een adem genoemd mogen worden.
Berlage toonde steeds meer zijn sympathie voor Rusland, ondanks dat hij linkser was dan zijn opdrachtgevers wist hij toch overeind te blijven. Hij liet zich niet overhalen de politiek in te gaan en zijn zeer positieve schrijfsels over de Sovjet-Unie werden nauwelijks gelezen omdat ze zo ondoorgrondelijk waren.
Dit zegt veel over Berlage, hij was omzichtig en wist precies hoe hij dingen kon bereiken.

Bouwwerken (opgeleverde) van Berlage in Amsterdam
Woonhuis Van Baerlestraat 1892
Vakbondsgebouw De Burcht H. Polaklaan 1900
Tekenschool De Eenheid 3e Conradstraat 1900
Wisselkantoor en lunchroom "De Beursbengel" Damrak 95-96 1902
Beurs van Berlage 1903
Amstelbrug Amsterdam 1903
Kantoorgebouw Damrak 71-79 1905
Winkels en woningen Linnaeusstraat 1905
Winkels en woningen Hobbemastraat 4-8 1905
Verbouwing Ons Huis Rozenstraat 6-8 1905
Villa Stadwyc, Middenweg 148 1906
Vrbouwingen kantoor Kerkhoven en Co Herengracht 115 1907
Woonhuis Aletta Hingst Koninginneweg 1907
Proefstation Koning en Bienfait Da Costacade 104 1908
Huishoudschool G. Metsustraat 16 1908
De Nederlanden van 1845 Muntplein 2 1911
Woonblok Tolstraat 21-53 1913
Vier woonblokken Algemene Woningbouwvereniging Transvaalstraat 1913
Woonblok De Arbeidswoning Staatsliedenbuurt 1915
Drie woonblokken De Arbeidswoning Javastraat 1915
Twee woonblokken Algemene Woningbouwvereniging Spreeuwenpark 1915
Plan Zuid Amsterdam 1917
Mercatorplein 1927
Berlagebrug 1932

Op het Victorieplein staat een standbeeld ter nagedachtenis aan Berlage.

Weetje 01
Berlage bouwde slechts één kerk terwijl zijn bouwstijl zich uitstekende leende voor kerkgebouwen, toch bleef het slechts bij het gebouw dat aan de Andries Bickerweg in Den Haag staat en te koop staat omdat de huidige huurders door teruglopende kerkgangers de huur niet meer op kunnen brengen.

Weetje 02
De Beurs van Berlage wordt door velen gezien als onderdeel van de Amsterdamse School wat zeker niet zo is. De Amsterdamsche school vond zijn bouwstijl niet revolutionair genoeg terwijl zelf de Amsterdamsche School te ver vond gaan.

In Amsterdam zijn naar Berlage vernoemd:
Voormalig beursgebouw
Brug
Lyceum
Woningbouwcomplex
Saxofoon kwartet
Hof
Autorijschool
Zwemvereniging
Glasbedrijf
Bed and Breakfast
Vakbondsgebouw
Café
Boek

Hendrik Petrus Berlage was omstreden maar zijn kwaliteit doorstond alle kritiek. Ook had hij veel vrienden in de politiek die hem steeds veel opdrachten gaven.

Persoonlijke noot
Smaken verschillen, maar als je de bouw van bijvoorbeeld de Beurs van Berlage vergelijkt met het Tuschinski theater (link) dan valt direct op dat Berlage het vooral van 'recht toe recht aan' moest hebben, daar waar de 'art deco' in de twintiger jaren, maar ook de Amsterdamsche School daarvoor, meer op details lette.
De Berlagebrug en de Beurs van Berlage en delen van de Pijp vind ik eerlijk gezegd geen staaltje van frivoliteit maar functioneel was het wel. En functioneel was de opdracht die Berlage vaak meekreeg van zijn opdrachtgevers. Dat alles wat hij 'aanpakte' er daardoor hetzelfde uit ging zien is een feit.

Het mooiste liedje van Amsterdam

Het Parool heeft gedurende tien weken verschillende invalshoeken gegeven. Er werd een keus voorgeschoteld, geen slechte keuzes vind ik persoonlijk, maar ik hoorde ook wel andere geluiden. Dat doet er verder weinig toe, de krant is nu tot een eindselectie gekomen waaruit het mooiste lied gekozen kan worden.

Op 14 november is de grote finale in Theater Carré waar uit de volgende genomineerden gekozen kan worden.

>>> ...muziek over Amsterdam..

Geen Website? Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website. >>> KLIK HIER <<< Wat En Waar? De Jordaan Mokums Mataglap - knettergek Heuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef  >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjes Happy Ending niet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in