Mokums

Vriendschap, ja die vind je hier snel

Er zijn leukere café's, betere café's, gezelliger café's, duurdere café's en vrolijker café's, maar zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Café De Vriendschap op de Nieuwmarkt is zo'n tent waar je gewoon een keer gekeken moet hebben.

Het is er apart, gek, chagrijnig, er wordt niet of nauwelijks bediend, ja, als je aan de bar zit, dan wel. De stoeltjes zijn oude theaterstoeltjes, ze deden mij denken aan schoolstoelen waar je vroeger zo lekker kon wippen (je weet wel, alleen op de achterste poten zitten.) De vaste klanten zijn of alcoholist, of verstokt roker, prettig gestoord, meestal oud, babbelziek, zeer ongevaarlijk, uit op een gratis drankje of vertellen je in 'no time' hun levensverhaal, maar doorgaans bezitten 'De Vriendschappers' al deze eigenschappen.

Ik heb dit café van binnen en van buiten leren kennen, met alle inventaris erbij. Het rookverbod heeft niet bijgedragen aan de gezellligheid want die dikke blauwe walm had toch ook wel weer wat. En ik rook niet eens. En die bekende Nederlanders die zo af en toe de zaak aandoen brengen toch ook wel weer wat reuring in de tent, maar ik wijd er verder maar niet over uit.

Kortom, tijd voor een column van schrijver Ton Meurs.

Nieuwmarkt, café De Vriendschap, 2e helft jaren '60

Het sneeuwt als hij uit het cafékomt. Het zat er vol oude mannetjes, twee vrouwen en een paar zwarten. Iedereen keek geboeid naar het zaterdagmiddagprogramma op de tv. Een man die zat te slapen werd door roepen wakker gemaakt, slapen mocht niet. T. had hoofdpijn van de jenever die hij op zijn kamer gedronken had en was terneergeslagen door de vele dingen die hij moest doen en niet gedaan had. Harry, de kunstenaar die hij op zoek naar een kamer heeft leren kennen, was niet thuis. T. wilde bij hem schijten, douchen en zijn haar wassen, bovendien zou hij hem helpen met het ophangen van een paar spotjes. Hij heeft jeuk op zijn hoofd en ergert zich aan zijn baard. Hij is schraal onder zijn neus en zijn linkermondhoek gaat weer kapot. Hij heeft geen zin in fruit. Hij zou zich meer moeten bezighouden met wat andere jongeren doen.
Toch bevalt het me om hier te wonen, denkt hij terwijl hij in De Vriendschap aan de Nieuwmarkt zit, de sfeer bevalt me. Overal elders is het erger. Toen hij in de kou liep had hij weer even aan een hoer gedacht, vergetend dat hij er geen warmte zou vinden en na tien minuten weer buiten zou staan.

De Rechtsen besluiten voortaan elke vergrijp, hoe klein ook, met de dood te bestraffen. Dit ter vereenvoudiging van de rechtspraak, afschaffing van dure gevangenissen en als bijdrage aan de oplossing van het overbevolkingsvraagstuk. In café De Vriendschap op de Nieuwmarkt zit een oude man met wit haar, open gezicht en grote kinderogen steeds onverstaanbaar te praten. Een man zegt: "Het is een Turk, komt voor vanavond: Ajax-Besiktas." Opeens valt de oude man met stoel en al achterover met zijn achterhoofd op de tegels. "Die is dood," zegt de man van 'Ajax-Besiktas', "die is dood." "Nee, hij is niet dood," zegt T., " ik zag zijn ogen bewegen." "Die gaat dood!" schreeuwt een kleine artistieke man met grijze baard en zwarte jas met capuchon naast hem. De oude man ligt op de kale vloer en de man met de baard schreeuwt: "Die gaat vanavond de pijp uit!" en ondertussen knijpt hij T. hard in zijn bovenarm.
Iemand duwt de oude man op zijn zij. "Niet aankomen!" wordt er geschreeuwd. "Hij bloedt niet," zegt een ander, "hij bloedt niet uit zijn mond." "Ook niet uit zijn achterhoofd," zegt nog een ander. "Die is er geweest!" danst de man met de capuchon en de baard, "ik heb het zo al eens meegemaakt." Ze trekken de oude man overeind.

Als ze de man met de witte haren, het open gezicht en de grote kinderogen overeind hebben getrokken, zetten ze hem op een stoel en schuiven een tafel in zijn buik zodat hij niet kan vallen. De oude man begint even later weer in onverstaanbaar Nederlands te mompelen en kijkt je met zijn grote ogen aan. "Stil maar," zegt iemand, "we weten wel dat je uit Turkije komt." Dan pakt iemand hem van achter om zijn middel en draagt hem naar buiten. Als zijn voeten de grond raken zakt hij door zijn knieën en zit op handen en knieën op de stoep. Iemand maakt de deur dicht en zegt tegen T.: "Hij zei tegen me: ik ga op handen en knieën, dat gaat net zo vlug." "Je kunt hem toch zo niet laten zitten," zegt T. "Die is allang weg," zegt de ander, "kijk maar." Hij opent de deur weer, de oude man is weg.

Op Sinterklaasavond heeft hij de neiging door de hoerenbuurt te gaan lopen en te kijken hoeveel er werken en hoeveel belangstelling er is maar hij wordt weerhouden door de kou en door zijn verlegenheid. Hij zou alle hoeren van de buurt moeten proberen, alle honderden, stelselmatig, een voor een, telkens als hij een paar tientjes over heeft. Hij heeft wat extra flesjes bier gehaald voor vanavond. Hij had een hoer horen zeggen: "Ik kousen stoppen en hij met een ander in de koffer."

Ging het maar zo makkelijk! Zijn moeder heeft hem een tientje gestuurd. Voor dat tientje kan hij nu voor haar een cadeautje kopen. Wie is ermee gebaat? De winkelier, de groothandel, de fabrikant. Sinterklaas een kapitalistisch feest. Hij voelt zich opgelucht dat hij helemaal geen pakjes hoeft in te pakken, rijmpjes te maken en vooral dat hij helemaal niet leuk hoeft te zijn. Hij heeft zojuist zijn handen ingesmeerd omdat ze schraal zijn en jeuken.
Verdomme, telkens die drang tot janken: bij mensen die verdronken zijn, bij een astronaut die de ruimte in gaat. De hele buurt hier, de rosse, de donkere, zou gesocialiseerd moeten worden. De hoeren zouden maatschappelijk werksters moeten zijn. Die hele buurt is één groot teken van het falen van de seks in onze samenleving. Hij moet zich in ieder geval zo gauw mogelijk politiek op de hoogte stellen.

(Mijn liefde is scharlakenrood van Meurs A.M., 1e druk, pag. 34,35)
(klik op de foto hiernaast voor de website van Ton Meurs)

Café de Vriendschap. "Ik doe niets," zegt de vrij oude man huilerig, "ik kom gewoon mijn pilsje drinken."Ik sla hem op zijn sodemieter," zegt de ongeveer dertigjarige man met om zijn hals een rozenkrans die hij zegt te hebben gekregen van een knap nonnetje: "Ik zeg tegen haar: neem hem maar in je mond." "Begrijp u mijn?" zegt de oude man. "Origineel? Begrijp u mijn?"

Hij heet Harmen Ridder, 64 jaar, geboren in Doornspijk, litteken rechterwang. "Het is een Turk," zegt iemand, "komt voor Ajax-Fehnerbace vanavond." T. schiet in de lach. Hoe lang is dat geleden dat hij dezelfde grap hoorde toen er een andere Turkse club tegen Ajax voetbalde? De man met de rozenkrans heet Sjonnie, hij wil T's sjaal. Een neger knoopt midden in het café zijn gulp los. Een man met waterige ogen loopt hem achterna en zegt dat hij dat niet moet doen en brengt hem terug naar het tafeltje waar ze zaten te praten. "Hou je in, roetpijp," zegt de barman.

(Mijn liefde is scharlakenrood van Meurs A.M., 1e druk, pag. 47)

Ton Meurs ken ik via Jimmy uit de Pijp, de straatzanger die veel te vroeg overleed.

Rembrandtplein

Het beeld van de staatsman Thorbecke stond aan de zijkant van het plein, dat deel heeft tegenwoordig het Thorbeckeplein maar behoorde vroeger dus tot het Rembrandtplein. Thorbecke had niets met Amsterdam en de liefde was andersom net zo koel.

Rembrandt zou met zijn 'kont' richting Thorbecke gaan staan.

>>> ...meer over het Rembrandtsplein...