Mokums

Sekreet

"Sekreet dat je d'r bent". Velen zullen zich deze veeg uit de pan herinneren. In mijn gedachten was het tussen dames dat dit werd gezegd. In ieder geval was de strekking duidelijk, je was een mispunt, een ellendeling, een serpent. Als iemand je een sekreet noemde.
Maar uiteraard heeft dit woord oorspronkelijk een andere betekenis.

Allereerst de spelling
Sekreet en secreet is hetzelfde, je kunt beide schrijfwijzen hanteren. Het woord secreet lijkt nog het meeste op het Engelse woord 'secret' dat 'geheim' betekent. Er zijn aanwijzingen dat het om een bepaald deel van het huis gaat als men het over het sekreet of secreet heeft.
Dan zijn we gelijk aanbelandt bij 'het kleine kamertje'.

Bij iedereen in huis is het toilet het kleinste kamertje van het huis, mag ik hopen. Als je 'netjes' aan wilde kondigen dat je even naar het toilet wilde zei je 'ik moet even naar het kleine kamertje. Dat kleine kamertje en een van de betekenissen van het woord secreet hebben met elkaar te maken.
Met een 'bepaald deel van het huis' en het 'toilet' wordt meestal hetzelfde bedoeld. In het Engels betekent 'secret' geheim, of heimelijk. Oftewel, een verborgen plek. vrijer vertaald, een plekje waar je niet zo makkelijk over praat. Het is een deel waar iedereen komt maar waar je het eigenlijk zelden vrijuit over hebt: 'heimelijk gemak' dus.

Secreet komt dus uit de Engelse taal.

Maar volgens mijn goede vriend Max van der Glas komt het niet uit het Engels, maar uit het Frans. Secret in het Frans betekend verborgen of discreet, een plaats waar men zich heimelijk terug trekt. Nog steeds gebruikt men in Frankrijk, buiten het woord toilet ook nog steeds het woord secret.
Zie b.v ook het woord: secretaire, een schrijftafel die meestal geheime (verborgen)laadjes bevatte, of het woord : secretion, wat geheime actie betekend.

Een van de benamingen die aan de wc ook wel wordt gegeven is kakhuis. En daarmee is verklaard dat 'sekreet' ook als scheldwoord voorkomt. Iemand uischelden voor 'kakhuis' is niet zo netjes dus werd dat 'sekreet'.
Marco van Basten werd een keer uitgescholden voor 'pannekoek'. Dat kwam hard aan bij hem, zo moet het ook gegaan zijn met 'sekreet'. Je zult maar uitgescholden worden voor 'kakhuis', maar dan met een bedektere term.

Vrouwending
Als je gaat graven op het Internet en in boeken kom je steevast terecht bij verwenzingen jegens vrouwen. Mannen werden zelden een 'sekreet' genoemd. En! Het waren meestal de moeders of buurvrouwen die andere vrouwen een sekreet noemden. Het was dus voornamelijk een vrouwenaangelegenheid.
Sekreet gebruikte je als je iemand een kreng vond, een ontuistaanbaar mens. En blijkbaar was dit scheldwoord voorbehouden aan vrouwen.

Kakhuis, lekker dan
Als de wc het sekreet werd genoemd waren er dus ook andere woorden die samenhingen met dit woord met een dubbele betekenis. Zo waren er sekreet...:
- brillen
- ruimers
- potten
- vliegen en...

Sekreetreinigingsmachines
De 'Latrinenreinigungsmaschine' werd in de tweede helft van de negentiende in Duitsland geïntroduceerd. U weet, de Duitsers houden vooral van netheid, 'alles soll sauber sein'. Dus die vonden dat toiletten niet alleen geleegd moesten worden maar ook schoongemaakt.
In Amsterdam hadden we de boldootwagen (link) die tweemaal per week langs kwam om de poepdoos te legen. De Duitsers hadden eenzelfde systeem maar dus ook een schoonmaakwagen.

1866. Cholera heerst in Europa, een ziekte die door een bacterie wordt veroorzaakt die zich thuisvoelt in vuil water, zoals een beerput. Cholera is op zich niet levensbedreigend maar kan wel nare symptomen vertonen. De bacterie is goed te bestrijden door de hygiëne op peil te brengen.
In 1867 werden in Duitsland de eerste Latrinenreinigungsmaschinen ingezet. De cholera-epidemie werd erdoor teruggedrongen. In Nederland werd dit enkele jaren later overgenomen. Het Duitse woord 'Latrine' werd hier vervangen door 'sekreet', zoals velen het toilet toen noemden.

Amsterdam werd tijdens de cholera uitbraak zwaar getroffen omdat de stad veel inwoners had die dicht op elkaar woonden en er dus geen goede riolering was. Een oplossing voor de bacterie werd mede gevonden in het inzetten van de Duitse 'sekreetreinigingsmachines'.

Japp Blokker overleden op 5 juli 2011

Jaap was twaalf toen hij een baantje kreeg als liftjongen in de winkel van zijn opa in de Kalverstraat. Jaap is 69 geworden.

Jaap viel voornamelijk op door zijn uitspraak dat de overheid politie-agenten achter hun bureau vandaan moest halen om de overlast die door voornamelijk allochtone jongeren werd veroorzaakt aan te pakken.
Over het bedrijf, de familie en het vermogen deed Jaap nooit uitspraken.

>>> JAAP BLOKKER